Na czym polega sitodruk?

Sitodruk to metoda znakowania przedmiotów, w której wzór na wybranej powierzchni otrzymuje się poprzez przeciskanie farby przez specjalne szablony, czyli sita. Każde sito składa się z ramy, na której umieszczona jest siatka wykonana z włókien lub metalu. Na przygotowaną wcześniej matrycę nakłada się farbę, a następnie korzystając z rakli przeciąga się ją przez powierzchnię siatki. Każdy kolor we wzorze nakładany jest osobno, przez co w przypadku wielokolorowych nadruków wymagane jest przygotowanie kilku różnych sit.

 

 

 

Jest to bardzo popularna i powszechnie stosowana technika znakowania różnych przedmiotów w wielu branżach. Świetnie sprawdza się między innymi w masowej produkcji ubrań i tekstyliów. Bardzo popularny jest sitodruk na koszulkach. Farby do sitodruku mogą być różnego rodzaju, przez co dają odmienne efekty. Oprócz standardowych rozwiązań można wybrać farby pękające, metaliczne, błyszczące czy też dające efekt trójwymiarowości, odbicia lustrzanego lub imitujące zamsz.

 

Historia sitodruku

Sitodruk jest techniką znakowania z długoletnią tradycją. Po raz pierwszy zaczęto go używać w Chinach za panowania dynastii Song, a więc około X lub XI wieku naszej ery. Do produkcji siatki potrzebnej do sitodruku używano wtedy jedwabiu. Później stał się popularny także w innych azjatyckich krajach, gdzie stosowano coraz bardziej nowoczesne techniki.

Do Europy sitodruk przybył w drugiej połowie XVIII wieku, jednak nie zdobył od razu popularności. Jedwab na starym kontynencie był drogim oraz trudnodostępnym towarem, a więc korzystanie z tej metody znakowania było po prostu nieopłacalne. Dopiero po wprowadzeniu substytutów jedwabiu w produkcji sit stał się on częściej używany. Do wzrostu popularności sitodruku w XX wieku przyczynił się artysta Andy Warhol.

 

Etapy sitodruku

Najważniejsze w sitodruku jest przygotowanie szablonu. Na ramie z drewna lub aluminium rozciąga się siatkę, tak aby była ona cały czas napięta. Następnie na siatkę nakłada się specjalny preparat oraz wybrany wzór. Kolejnym krokiem jest utwardzanie poprzez ekspozycję na promieniowanie ultrafioletowe – te elementy wzoru, które mają zostać odbite na przedmiocie na tym etapie muszą pozostać zakryte, przez co nie ulegną utwardzeniu i będzie można je zmyć pozostawiając otwarte oczka siatki. W ten sposób powstaje szablon do sitodruku, którego można użyć do nanoszenia nadruków na różne powierzchnie.

Sita umieszcza się na znakowanej powierzchni i pokrywa odpowiednią ilością farby. Następnie przeciska się ją przez otwarte oczka, kierując rakiel przez całą długość szablonu. Taki ruch sprawia, że farba dobrze pokrywa cały wzór oraz pozwala na usunięcie jej nadmiaru. Ostatnim etapem jest wysuszenie farby na zaznakowanej powierzchni.

 

Maszyny do sitodruku – co jest potrzebne do znakowania?

Sitodruk jest kilkuetapową metodą znakowania i do wykonania nadruków potrzebnych jest kilka urządzeń. Do stworzenia wzoru potrzebny jest oczywiście komputer z zainstalowanymi programami graficznymi oraz drukarka do wydrukowania szablonu na specjalnym transparentnym podłożu. Niezbędne są także sita o różnej gęstości, emulsja UV do ich pokrycia oraz regał, na którym sita będą wysychać.

W przypadku konkretnej maszyny do sitodruku jej wybór uzależniony będzie od tego, jaki rodzaj nadruków i na jakiej powierzchni będą one wykonywane. Warto rozważyć wybór urządzenia, które można rozbudowywać i dokładać do niego różne akcesoria. Jeżeli nie jest to możliwe, zdecydowanie powinno się pomyśleć o zakupie maszyny, która pozwala na wykonywanie znakowania w kilku kolorach. Na rynku dostępne są urządzenia ręczne, a także półautomatyczne maszyny do sitodruku i w pełni automatyczne maszyny do sitodruku.

Automatyczna maszyna do sitodruku daje ogromne możliwości produkcyjne oraz znacznie skraca czas nadruku. Wszystkie czynności związane z ręcznym przeciskaniem farby przez sito za pomocą rakli są wykonywane przez urządzenie.  

Proces nadrukowania znacznie ułatwiają karuzele sitodrukowe, które pozwalają na płynne i dokładne nanoszenie kolejnych kolorów ze wzoru oraz ich suszenie. Także można podzielić je na ręczne i automatyczne. Karuzele sitodrukowe mogą mieć wiele ramion, które jeszcze bardziej przyspieszają pracę. Aby nadruki były trwałe i dobrze trzymały się na powierzchniach potrzebna będzie także suszarka do sitodruku, która będzie działać z odpowiednią temperaturą.

 

Farby do sitodruku

Aby uzyskać jak najlepsze rezultaty, trzeba poświęcić chwilę na wybór farby sitodrukowej, która z reguły jest bardziej lepka od pozostałych farb, dzięki czemu dobrze przyczepia się do znakowanego podłoża. Każda farba składa się z trzech elementów: bazy, pigmentu oraz substancji wiążącej, dzięki której nadruk może przykleić się do powierzchni. Wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje farb do sitodruku:

• Farby plastizolowe – to podstawowy typ farb, po które sięga się najczęściej. Są bardzo łatwe w użyciu, gęste, wytrzymałe i dostępne w wielu kolorach. Ten rodzaj farb sitodrukowych może być wykorzystany w przypadku wielu metod nadruku oraz dobrze współgra z różnym sprzętem. Ich dużą zaletą jest fakt, że mogą pozostać na sicie przez długi czas i nie ulegną wyschnięciu – dzieje się tak ponieważ farby plastizolowe mają wysoką temperaturę schnięcia. Są wykorzystywane zwłaszcza w przypadku bawełny, a więc sięga się po nie podczas produkowania odzieży z nadrukiem.

• Farby rozpuszczalnikowe do sitodruku – w przypadku kiedy produkt źle zareaguje po ekspozycji na wysoką temperaturę (na przykład tworzywa sztuczne, drewno, szkło, metal, papier lub odzież wykonana z poliestru czy nylonu) sięga się po farby rozpuszczalnikowe. Są one utrwalane w procesie odparowywania rozpuszczalnika z farby i tak naprawdę mogą wyschnąć samoistnie, jednak nadruk jest wtedy mniej wyrazisty.

• Farby wodne do sitodruku – jest to bardzo ekologiczne rozwiązanie, które może być stosowane na wielu podłożach i jak jest to w przypadku farb rozpuszczalnikowych, może wysychać bez użycia ciepła. Farby wodne sitodrukowe są bezpieczne dla zdrowia, dlatego też często używa się ich w przypadku znakowania odzieży i produktów dla dzieci. W przypadku tekstyliów w przeciwieństwie do farb plastizolowych nie pozostają całkowicie na powierzchni materiału, ale częściowo wnikają w tkaninę, przez co nadruki są bardziej miękkie i przyjemniejsze w dotyku.

 

Zastosowanie sitodruku

Sitodruk jest bardziej wszechstronną techniką niż tradycyjne metody druku. Odpowiedni dobór farby pozwala na znakowanie tekstyliów, ceramiki, drewna, papieru, szkła, metalu oraz plastiku. Dlatego też sitodruk jest stosowany powszechnie w wielu branżach, jak na przykład w przemyśle odzieżowym, produkcji sprzętu medycznego, produkcji elektroniki (na przykład płytek obwodu drukowanego), znaków i wyświetlaczy czy etykiet produktów.

Sitodruk na metalu

Mówiąc o sitodruku na metalu mówi się tak naprawdę o znakowaniu emalii lub też innej substancji, którą jest on pokryty. Tak naprawdę bardzo rzadko wykonuje się sitodruk na metalu, który jest surowym, nieobrobionym materiałem. Jeżeli metal jest pokryty powłoką termoplastyczną, to będzie ona reagować na ciepło podczas suszenia farby sitodrukowej, przez co może dojść do uszkodzeń czy odkształceń. Dlatego też w takim przypadku nie zaleca się użycia farby plastizolowej, a częściej sięga się po farby rozpuszczalnikowe.

Sitodruk na plastiku i tworzywach sztucznych

Aby skutecznie i trwale wykonać sitodruk na plastiku warto dowiedzieć się, z jakim rodzajem plastiku mamy do czynienia. Ta wiedza będzie miała wpływ na dobór właściwej farby do sitodruku, co będzie miało znaczny wpływ na etap końcowy. Może być to między innymi winyl, akryl, pochodne celulozy, poliolefiny, polistyren, tworzywo ABS czy poliestry. Są one kompatybilne z różnymi rodzajami farb. W wielu przypadkach powierzchnie wykonane z tworzyw sztucznych zawierają plastyfikatory, które mogą reagować ze składnikami farb do sitodruku i wpływać na jakość wykonanego nadruku.

Sitodruk na odzieży i tekstyliach

W przypadku odzieży dobór farby do sitodruku zależy od materiału, z którego są one wykonane. Tkaniny naturalne, jak na przykład bawełna, mogą być znakowane z użyciem farby plastizolowej, natomiast nie sprawdzi się ona w przypadku poliestru lub nylonu.  

 

Zalety i wady sitodruku

Jednym z powodów, dla których sitodruk jest tak często stosowany jest fakt, że pozwala on na uzyskanie bardzo żywych barw i wyrazistych nadruków nawet na ciemnych powierzchniach. Farba nakładana jest warstwami, co daje ciekawy w dotyku efekt.

Sitodruk pozwala na stosunkowo łatwe i szybkie tworzenie kopii. Każde przygotowane sito może być użyte wielokrotnie i dlatego też ta technika znakowania świetnie sprawdza się w produkcji masowej. Nadruki wykonane tą metodą są odporne na działanie czynników atmosferycznych i środków chemicznych, dlatego też może zostać użyta do produkcji między innymi reklamy zewnętrznej.

Wady sitodruku związane są głównie z kosztami. Przygotowanie sit jest pracochłonne i czasochłonne, dlatego też ta metoda nie jest polecana do małych nakładów. Do produkcji niewielkiej ilości sztuk polecany jest raczej tampodruk lub termotransfer. Sitodruk nie daje też możliwości personalizacji – cały wyprodukowany nakład musi być taki sam.

 

Sitodruk na gadżetach reklamowych

Druk sitowy jest często stosowany także w produkcji gadżetów reklamowych dla firm. Można użyć go do znakowania odzieży, kalendarzy, papeterii, opakowań, toreb papierowych, kubków, naczyń czy parasoli oraz wielu innych przedmiotów. Sitodruk pozwala na nanoszenie nadruków na powierzchnie płaskie oraz cylindryczne.